Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu “SONATA BIS 4” realizowany na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. 

| EN |

Elementy projektu

Kodykologia tybetańskich ksiąg, traktująca każdy rękopis jako materialną całość (zabytek zawierający w sobie zarówno treść jak i formę), jest stosunkowo młodym obszarem badań akademickich, do którego zalicza się nasz projekt. Szczegółowy opis poszczególnych ksiąg obejmuje m.in. podstawowe informacje katalogowe, rodzaj tekstu, gatunek literacki, typ pisma, format ksiąg, układ strony, typ ilustracji i dekoracji, technika wykonania, jak również rodzaj użytych materiałów. Pozyskane informacje pozwolą na opracowanie typologii zarówno w ujęciu indywidualnych cech materiałowych poszczególnych zabytków, jak i w szerszym kontekście zespołów cech typowych dla danego typu manuskryptów pochodzących z określonego rejonu lub charakterystycznych dla danego okresu czasu. Opracowanie i identyfikacja kolekcji manuskryptów z Mardzong w ujęciu chronologicznym i geograficznym pomoże także w opracowaniu kryteriów i metod badawczych do opisu, datowania i określenia miejsca pochodzenia nieznanych jeszcze rękopisów z rejonu Azji. Jednocześnie pozwoli na ulokowanie badanych ksiąg w lokalnej historii regionu Mustangu, jak również w szerszym kontekście badań rękopisów w Centralnej Azji i Himalajach. Typologia i datowanie księgozbioru pozwolą na ustanowienie solidnych parametrów dla badań porównawczych z zakresu historii książki rękopiśmiennej, jednocześnie dostarczając informacji na temat produkcji książek w Mustangu na przestrzeni lat.

Badania papieru

Papier jako materiał archeologiczny jest nietrwały i rzadko stanowi przedmiot badań archeometrycznych. W związku z tym nie udało się jeszcze wypracować jednoznacznej metodyki badań i konserwacji in situ obiektów papierowych, przynależnych do kultur pozaeuropejskich. Niniejszy projekt zakłada zastosowanie dostępnych technik analitycznych w celu wydatowania, określenia miejsc pochodzenia, jak również dokumentacji rękopisów. Analiza włókien dostarcza informacji z jakiego surowca został wykonany papier.

Porównując wyniki badań włókien z obszarem występowania roślin papierniczych użytych do produkcji tego papieru, możemy wywnioskować możliwy region pochodzenia podłoża piśmienniczego dokumentu lub księgi. Wyniki badań pomagają również w rekonstrukcji historii papieru i innych materiałów piśmienniczych w Himalajach i Centralnej Azji. Oczywistym jest, że im więcej badań i danych będzie dostępnych, tym większą precyzję uda się uzyskać w określaniu miejsc produkcji poszczególnych materiałów.

Etnograficzne badania produkcji książek

Analiza materiałów użytych do produkcji poszczególnych manuskryptów z Mardzong jest podparta badaniami bibliograficznymi i archiwalnymi, uzupełnionymi etnograficznymi pracami terenowymi ujętymi w interdyscyplinarnym podejściu, przekraczającym granice terminologii. Rozwój regionalnych typologii zarówno podczas badania rękopisów, jak i przeprowadzania wywiadów z lokalną ludnością, przyczynia się do lepszego zrozumienia i rekonstrukcji nieznanych okresów z historii książki i rzemiosła związanego z produkcją książek, takich jak papiernictwo i techniki druku. Dokumentacja różnorodnych tradycji technologicznych w produkcji papieru w różnych częściach Azji, zależnych od dostępu do surowców i występowania roślin papierniczych, stanowi niezależne źródło informacji ułatwiające ustalenie pochodzenia i dat dla niezidentyfikowanych egzemplarzy książek.

Dziedzictwo kulturowe Mustangu

Manuskrypty tybetańskie są obiektami materialnego dziedzictwa kulturowego. Muszą być badane w taki sam sposób, jak pozostałe obiekty archeologiczne, są dokumentacją przeszłości i zachowanych w nich wspomnień. Oryginalny zabytek, w przeciwieństwie do kopii, zapewnia połączenie pomiędzy teraźniejszością a przeszłością. Konserwacja tych dokumentów i ksiąg pozwala nam na ukazanie wartości i piękna tych zabytków, jak również na pozyskanie niezwykle ważnego materiału źródłowego. W szerszym kontekście mogą one pomóc w odtworzeniu historii rzemiosła i handlu w Tybecie. Z tych powodów pragniemy opracować program ochrony kolekcji manuskryptów z Mardzong i zaproponować wytyczne dla procedur konserwatorskich, w celu utrzymania księgozbioru w odpowiednim stanie.