| EN |

Manuskrypty i rytuały religii Bön

Rytuały Bön sfotografowane przez Charles’a Ramble

Bön, uważana przez Tybetańczyków za rdzenną religię, jest w rzeczywistości połączeniem kilku tradycji, w tym buddyzmu indyjskiego, a także wielu miejscowych rytuałów i wierzeń. Jej najstarszą i rdzenną formę narracji (nazywaną smrang) można jeszcze odnaleźć w tekstach rytualnych i mitach. Ze względu na brak odpowiednika w Buddyzmie (poza niektórymi rdzennymi formami buddyjskiej literatury) jest, w związku z tym, najmniej zrozumiałą i mało poznaną formą tekstu. Współcześnie, monastyczny Bön jest kultywowany zarówno w Tybecie, jak i w diasporze południowoazjatyckiej (obecnie również w Europie i Ameryce).

W przeciwieństwie do buddyzmu tybetańskiego, teksty stanowiące podstawę rytuałów Bönpo, nie posiadają swoich indyjskich pierwowzorów, dlatego zawierają wiele archaizmów oraz innych niejasności, które można zrozumieć jedynie w odniesieniu do tekstów rytualnych Bönpo pochodzących z innych części tybetańskiego świata kultury (głównie z północnych Indii i chińskiej prowincji Gansu). Inaczej niż w buddyzmie, charakteryzującym się szeroko rozpowszechnioną tradycją ksylograficznego powielania tekstu, przedstawiciele Bön zawsze woleli wytwarzać swoje księgi w formie rękopisów (częściowo, bez wątpienia, spowodowane było to brakiem mecenatu, który był niezbędny do publikowania tekstów w formie drukowanej).

Zdecydowana większość manuskryptów z kolekcji Drangsong zawiera teksty rytualne związane z ochroną, zapewnianiem dobrobytu i dobrego samopoczucia oraz odpędzaniem wszelkich chorób somatycznych i psychicznych. Rytuały te były bardzo ważne w życiu codziennym społeczeństwa, i chociaż nie były tak istotne w praktykach klasztornych, to stały się główną częścią praktyki religijnej lamów pośród wiejskiej społeczności. W trakcie długoterminowego projektu, w ramach współpracy pomiędzy The Kalpa Group (Szwajcaria) i Centre for Research on East Asian Civilisations (CRCAO, Paryż), Prof. Charles Ramble kierował tworzeniem dokumentacji wideo rejestrując wiele rytuałów tego rodzaju. Projekt obejmował fotografowanie, transkrypcję i tłumaczenie tekstów, pochodzących głównie z Południowego Mustangu, opisujących rytuały będące częścią żywej tradycji, którą można odnaleźć także w kolekcji Drangsong. Opisy tych rytuałów, wraz z odniesieniem do odpowiednich tekstów i linkami do wideo można znaleźć na stronie www.kalpa-bon.com www.kalpa-bon.com.

Manuskrypty tworzące królewską kolekcję Drangsong, poprzez swoją treść i formę, stanowią integralną część tradycji rytualnej Bön, dlatego przeprowadzenie w ramach projektu szczegółowych, systematycznych badań pozwoli na dokładniejsze zrozumienie ich wartości kulturowej. Istnieją przekonujące dowody, że tradycja Bön również rozwinęła unikalną tradycję rękopisów, znacznie wykraczającą poza specyfikę regionalną i historyczną. Elementami wyróżniającymi manuskrypty Bön są na przykład zastosowane skróty, skrypty i symbole, które bardzo rzadko albo wcale nie występują w tekstach buddyjskich. Udowodniono, że niektóre rytuały o charakterze egzorcyzmów wymagają użycia papieru, tuszu i narzędzi wykonanych ze specjalnych materiałów i według ściśle określonych zasad, jednak nie ustalono jeszcze czy podobne zasady odnoszą się również do rękopisów Bönpo.